Sposoby na poprawienie jakości gleby

Opublikowano: 2022-09-10 / Data ostatniej aktualizacji: 2025-08-26

Żyzna gleba to taka, która potrafi utrzymać rośliny w dobrej kondycji i dać im wszystko, czego potrzebują do wzrostu. O jakości gleby decydują m.in. zawartość próchnicy, odpowiedni odczyn, obecność składników mineralnych oraz właściwa struktura. Gdy te elementy są na odpowiednim poziomie, plony są obfite, a rośliny zdrowe.

Co to znaczy, że gleba jest żyzna?

Aby zachować równowagę w przyrodzie, należy dbać o zrównoważone gospodarowanie jej zasobami, w tym odpowiednie gospodarowanie glebami. Do największych zagrożeń dla żyzności gleby można zaliczyć:

• zakwaszenie gleby;
• zanieczyszczenie gleby m.in. metalami ciężkimi;
• erozję gleby.

Czym właściwie jest żyzność gleby? To zdolność do zaspokojenia potrzeb życiowych roślin, które w niej rosną. Dzięki temu mogą one prawidłowo wzrastać, rozwijać się i obficie plonować. Obecnie można zaobserwować znaczący spadek żyzności gleby. Wiąże się to z tym, że człowiek zaczął poszukiwać sposobów na to, by poprawić jej parametry.

Na żyzność gleby bezpośredni wpływ ma:

• to, w jaki sposób uprawia się rolę;
• nawożenie (rodzaj i sposób);
• płodozmian i następowanie roślin po sobie na polu;
• odpowiednia zawartość substancji organicznej.

Głównym parametrem, który określa żyzność gleby, jest zawartość próchnicy glebowej, nazywanej humusem. Najczęściej stanowi ona ok. 70-80 proc. całej substancji zawartej w glebie. Gleby w Polsce mają zawartość próchnicy na poziomie od 0,6 do 6 proc., choć szacuje się, że większość z nich zawiera mniej niż 2 proc. Największa ilość próchnicy znajduje się w takich glebach jak: czarnoziemy, czarne ziemie, mady i rędziny. Najmniej z kolei zawierają brunatne i bielicowe.

Próchnica pełni bardzo istotną funkcję. Dzięki niej zwiększa się zdolność gleby do zatrzymywania wody, a co za tym idzie – ma też większe możliwości magazynowania składników odżywczych. Próchnica w glebie sprzyja także jej lepszemu napowietrzaniu i poprawia florę bakteryjną.

Jakie są sposoby na poprawę jakości gleby?

Do głównych sposobów, które poprawiają jakość gleby, można zaliczyć:

• umiejętne stosowanie naturalnych i organicznych nawozów;
• stosowanie płodozmianu i odpowiedniego następstwa roślin po sobie;
• działania mające na celu doprowadzić odczyn gleby do optymalnego poziomu – np. zabieg wapnowania;
  wzbogacanie gleby w naturalny sposób.
• Stosowanie naturalnych i organicznych nawozów

Naturalne i organiczne nawozy są nieocenionym źródłem substancji organicznej, a także wzbogacają glebę w składniki odżywcze. Stosowanie na polu obornika w znaczący sposób poprawia jakość gleby. Przykładowo, nawiezienie pola 10 tonami obornika i jego późniejszy rozkład, dostarczy glebie:

• ok. 50 kg azotu;
• ok. 10 kg fosforu;
• ok. 60 kg potasu;
• ok. 30 kg wapna;
• ok. 10 kg magnezu.

Odtworzeniu substancji organicznej w glebie sprzyja też zabieg przeorywania słomy. Jest ona doskonałym źródłem węgla. Ze względu na nierównowagę węgla w stosunku do azotu w słomie oraz ryzyko wykorzystywania przez organizmy glebowe azotu z gleby przy rozkładzie słomy konieczne jest podczas zabiegu dodanie azotu np. w postaci mocznika.

Płodozmian i odpowiednie następstwo roślin

Uprawianie w tym samym miejscu jednej rośliny przez kilka lat z rzędu powoduje wyjałowienie gleby, jej erozję, zakwaszenie i zubożenie biologiczne. Dlatego niezwykle ważne jest stosowanie płodozmianu i robienie tego w prawidłowy sposób. Dzięki temu próchnica w glebie będzie utrzymywać się na stałym poziomie. W dobrym płodozmianie występuje duża bioróżnorodność gatunków roślin uprawianych po sobie. Na glebach lekkich powinno uprawiać się minimum 3 różne gatunki, a na ciężkich 4-5 gatunków roślin.

Rośliny w takim płodozmianie można podzielić na trzy grupy:

• rośliny, które wzbogacają glebę, np.:
• pastewne wieloletnie;
• strączkowe;
• międzyplony na zielony nawóz;
• rośliny okopowe, zubożające glebę:
• warzywa korzeniowe;
• kukurydza;
• rośliny neutralne:
• zboża;
• rośliny oleiste.

Bardzo ważne dla żyzności gleby są tzw. międzyplony. Dzięki nim zwiększa się zawartość próchnicy w glebie, a także jej aktywność biologiczna. Dobre efekty daje przyoranie międzyplonów w okresie wiosennym – rośliny przez zimę będą rosły w glebie, co uchroni ją przed utratą azotu oraz procesem erozji.

Przywrócenie optymalnego pH gleby przez zabieg wapnowania

Zakwaszone gleby nie sprzyjają wzrostowi roślin. Tylko niektóre gatunki radzą sobie w takich warunkach. Zbyt kwaśny odczyn powoduje także, że rośliny nie są w stanie przyjmować z niej składników odżywczych, a co za tym idzie – nie mogą prawidłowo rosnąć. Dlatego nieodzownym zabiegiem rolniczym w takich sytuacjach jest wapnowanie gleby. Należy pamiętać, że proces wapnowania jest procesem wieloletnim, a nie jednorazowym. Dzięki niemu można przywrócić jej prawidłowe pH i odzyskanie przez rośliny zdolności do przyswajania składników pokarmowych z gleby.

Dawkowanie wapna dobiera się do rodzaju gleby i wymagań roślin, które mają rosnąć na danym terenie. Najlepszym czasem na zabieg wapnowania jest jesień lub wiosna. Na jesieni można wapnować glebę po zebraniu plonów. Natomiast w okresie wiosennym trzeba wapnować glebę minimum na miesiąc przed planowanym siewem lub sadzeniem roślin. Można to zrobić również pogłównie stosując wapno granulowane zarówno Polcalc III Generacji®, jak i Polcalc Magnez Plus.

Jak poprawić żyzność gleby i zmienić jej pH?

Poprawa żyzności gleby to proces wieloetapowy. Oprócz stosowania nawozów naturalnych i płodozmianu warto zadbać o prawidłowy odczyn. W praktyce oznacza to, że jeśli gleba jest zbyt kwaśna, konieczne jest jej odkwaszenie. Wiele osób pyta, jak odkwasić ziemię i jak podnieść pH gleby? Najczęściej stosuje się do tego zabieg wapnowania. Dzięki wapnowaniu można nie tylko zwiększyć pH gleby, ale także poprawić jej strukturę, aktywność biologiczną i dostępność składników odżywczych dla roślin.

Warto pamiętać, że zmiana pH gleby powinna odbywać się stopniowo, a dawkowanie wapna musi być dostosowane do rodzaju gleby.

Naturalne sposoby wzbogacania gleby

Do naturalnych sposobów wzbogacania gleby można zaliczyć:

• dodawanie do gleby preparatów wzbogacających ją w mikroflorę bakteryjną;
• stosowanie kwasów humusowych, które są składnikiem próchnicy glebowej;
• działania mające na celu zmniejszenie powierzchni użytków rolnych;
• stosowanie na polu obornika i gnojowicy;
• stosowanie nawozów zielonych w przedplonie i poplonie;
• wzbogacanie gleby kompostem.

FAQ