Uprawa konopi siewnej w Polsce i na świecie
Konopie siewne (Cannabis sativa L.) są jednoroczną rośliną z rodziny Cannabaceae, znaną od czasów starożytnych. Pierwsze wzmianki o konopiach znaleziono w Memfis. Zostały one wyryte na kamieniach piramidy i są datowane na ok. 2350 rok p.n.e. (Kędzia i in. 2016). W Polsce pierwsze pisane wzmianki o medycznym wykorzystaniu konopi zostały sporządzone w XVII wieku przez Szymona Syreńskiego – lekarza, botanika oraz profesora Akademii Krakowskiej. Na przełomie XIX i XX wieku roślina ta była w naszym kraju uprawiana niemal w każdym gospodarstwie. Wyrabiano z niej tkaniny i szyto odzież. Jeszcze w latach 60. ubiegłego wieku areał uprawy konopi siewnej w Polsce wynosił ok. 30000 ha.
W kolejnych latach areał uprawy tej rośliny malał i obecnie wynosi ok. 800–1000 ha (Kaniewski i in. 2017, Rocznik Statystyczny Rolnictwo 2018). Zasady uprawy konopi siewnej w Polsce reguluje Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii – Dz. U. nr 179, poz. 1485. Ustawa ta określa m.in. maksymalną dopuszczalną zawartość substancji psychotropowej (Δ9-tetrahydrokannabinolu) w konopiach, która nie może przekroczyć 0,2% (Mańkowska i in. 2015). Obecnie konopie siewne (Cannabis sativa L.) uprawia się w celu pozyskiwania nasion i włókna (Fot. 1), które jest wykorzystywane przez przemysł włókienniczy oraz do produkcji wyrobów pozawłókienniczych stosowanych w budownictwie, motoryzacji, przemyśle papierniczym i kompozytowym. Tę roślinę wykorzystuje się również do fitoremediacji gleb antropologicznie zanieczyszczonych.
Fot.1. Plantacja nasienna konopi włóknistej cv. Henola. Typowa wiecha tej odmiany przeznaczona do zbioru nasion (www.ior.poznan.pl/plik,3701,metodyka-integrowanej-ochrony-konopii-pdf.pdf)
Właściwości konopi siewnej
Nasiona konopi zawierają: witaminę E, żelazo, wapń, cynk, fosfor i magnez. Witamina E wpływa na elastyczność naczyń krwionośnych, poprawia krążenie krwi, obniża ryzyko wystąpienia miażdżycy. Jest przeciwutleniaczem zabezpieczającym m.in. kwasy tłuszczowe omega-3 przed utlenianiem. Nasiona konopi siewnej zawierają ok. 20–25% białka i 28–35% oleju, w którym występuje znaczna ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych niezbędnych dla zdrowia człowieka. Pozyskiwane z nasion oraz wiech olej i olejki eteryczne są wykorzystywane w przemyśle kosmetycznym, spożywczym, rolnictwie oraz weterynarii (Burczyk 2016, Kędzia i in. 2016).
Badania naukowe wykazały również, że olej i olejki eteryczne mają właściwości prozdrowotne i lecznicze. Wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe, uspokajające, antydepresyjne, przeciwwymiotne, przeciwcukrzycowe, przeciwmiażdżycowe, przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybowe i przeciwwirusowe (Das i Mishra 2011; Kędzia i in. 2016; Lancz i in. 1991; Monika i in. 2014; Radwan i in. 2009; Sharma i in. 2014). Korzystne farmakologiczne działanie konopi siewnej przyczyni się prawdopodobnie do zwiększenia areału uprawy tej rośliny w Polsce i innych krajach na świecie.
Uprawa konopi siewnej – wymagania, wapowanie
Do uprawy konopi siewnej nadają się gleby żyzne, zasobne w składniki pokarmowe, o dobrej strukturze, łatwo nagrzewające się, o uregulowanych stosunkach wodnych i pH gleby oraz zasobne w wapń. Zawartość tego pierwiastka w glebie powinna wynosić 800–1000 mg Ca·dm-3. Optymalny odczyn gleby przeznaczonej pod uprawę konopi siewnej to obojętny lub zasadowy – pH 7,0–7,6 (Wójtowicz i in. 2018). Gleby o pH 6,0 i niższym należy zwapnować w celu podwyższenia odczynu do optymalnego. Zabieg wapnowania gleby powinno się wykonywać w okresie jesiennym.
Wielkość dawki wapna należy ustalić na podstawie wyników analizy próbek glebowych przeprowadzonej w Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej lub innym akredytowanym laboratorium wykonującym analizy chemiczne gleby. W przypadku braku aktualnych wyników analiz na glebach zakwaszonych zaleca się zastosowanie wapna nawozowego Kujawit w dawce 2,0–2,5 t·ha-1 (gleby lżejsze) lub 3,0–3,5 t·ha-1 (gleby cięższe). Nawóz ten trzeba dokładnie wymieszać z warstwą orną gleby. Stosujemy go pod podorywkę lub orkę zimową. Nie należy używać wapna Kujawit w przypadku zastosowania obornika lub innego nawozu naturalnego. W takiej sytuacji po przeoraniu nawozu powinno się odczekać ok. 8–10 tygodni i wysiać na wierzch gleby węglanowe wapna granulowane Polcalc III Generacji lub SuperMag (w przypadku stwierdzenia niskiej zawartości magnezu w glebie) w dawce 600–1000 kg·ha-1.
Wspomniane nawozy granulowane stosujemy również w przypadku gleb, których odczyn nieznacznie odbiega od optymalnego dla konopi siewnej w dawce nie wyższej niż 1000 kg·ha-1. W takiej sytuacji Polcalc III Generacji lub SuperMag wysiewamy po wykonaniu orki zimowej, gdy pozwalają na to warunki glebowe i klimatyczne (brak okrywy śnieżnej, wierzchnia, 5-centymetrowa warstwa gleby w dzień rozmarza, a poniżej pozostaje zamarznięta). Jeżeli zabiegu wapnowania nie wykonano w okresie jesiennym lub zimowym, węglanowe wapno granulowane Polcalc III Generacji lub granulowane węglanowe wapno magnezowe SuperMag (w przypadku stwierdzenia niskiej zawartości magnezu w glebie) można wysiać w dawce 600–1000 kg·ha-1 na początku marca, na 3–4 tygodnie przed planowanym wysiewem nawozów zawierających azot w formie amonowej lub amidowej oraz fosfor.
Zachowanie tego kilkutygodniowego odstępu między nawozami jest konieczne, ponieważ produkowane przez nas wapna granulowane Polcalc III Generacji i SuperMag charakteryzują się bardzo wysoką reaktywnością (65-99%), wynikającą z innowacyjnej metody produkcji. Są one produkowane z rozdrobnionej mączki wapiennej – Polcalc III Generacji lub dolomitowej SuperMag, przy czym 50% cząstek mączki ma średnicę mniejszą niż 0,02 mm. Stopień rozdrobnienia mączki wpływa na aktywność chemiczną i szybkość rozpuszczania w środowisku glebowym. Im więcej frakcji pylistej zawiera nawóz, tym większa jego powierzchnia reakcji z roztworami glebowymi. Następnie mączki poddawane są procesowi granulacji, a uzyskane granule nawozów Polcalc III Generacji i SuperMag mają wielkości 2–8 mm.
Granulowanych nawozów wapiennych produkowanych przez Polcalc Nawozy Wapniowe Sp. z o. o. nie powinno się stosować pod pług, ponieważ głębsze przykrycie ich glebą znacznie ogranicza funkcję odkwaszającą i nawozową.
