Zgodnie z uproszczoną definicją, żyzna gleba to taka, która stwarza roślinom optymalne warunki wzrostu i rozwoju. Niestety, w wielu regionach Polski obserwujemy stopniowe pogarszanie się jakości gleb. Stanowi to efekt konwencjonalnych praktyk rolniczych, które znacząco ograniczają użycie nawozów organicznych. Jak również prowadzą do ubytku biomasy oraz rosnącego zakwaszenia gleb. Z tego powodu, dla utrzymania żyzności gleb, niezbędne jest stosowanie przemyślanych i zrównoważonych metod nawożenia oraz wapnowania. Jak poprawić kondycję gleb?
Żyzna gleba, czyli jaka?
Żyzna gleba to taka, która zaspokaja potrzeby roślin oraz umożliwia im osiągnięcie wysokich plonów dobrej jakości. Żyzności nie można wyrazić w żadnej jednostce miary, ponieważ zależy ona od zespołu cech, a jej poziom ogranicza ta cecha, która jest najmniej korzystna dla roślin.
Co wpływa na żyzność gleby z agrotechnicznego punktu widzenia?
Z agrotechnicznego punktu widzenia, żyzność gleby jest determinowana przede wszystkim przez takie czynniki jak:
- Zasobność gleby w makro- i mikroelementy – gleba powinna być w nie zasobna w takim stopniu, aby pokryć zapotrzebowanie roślin na substancje odżywcze i umożliwić im maksymalizację plonowania. Zgodnie z prawem minimum Liebiga, wzrost roślin ogranicza ten składnik pokarmowy, którego występuje największy niedobór.
- Odczyn pH – pH w istotny sposób reguluje dostępność składników pokarmowych dla roślin. Wzrost pH gleby zwiększa dostępność dla roślin takich pierwiastków jak N, P, K, Ca, Mg, Mo i B oraz obniża metali ciężkich. Dla większości upraw najbardziej korzystny zakres pH mieści się w przedziale od 5,6 do 7,0.
- Aktywność mikroorganizmów glebowych – gleby żyzne charakteryzują się wyższą biomasą mikroorganizmów glebowych. Mikroorganizmy nie tylko uczestniczą w rozkładzie materii organicznej i dostarczają roślinom składników pokarmowych, ale również wytwarzają inne substancje. Takie jak hormony, antybiotyki, enzymy i witaminy wchłaniane przez rośliny.
- Zawartość próchnicy – stanowi jeden z podstawowych wskaźników żyzności gleby. Zawartość próchnicy w glebach na terenie Polski wynosi od 0,6 do 6% (źródło: Rusnak, 2017). Najwyższą zasobnością odznaczają się czarnoziemy i ziemie czarne, zaś najniższą gleby bielicowe i brunatne. Próchnica w glebie wpływa na zdolność zatrzymywania wody i poprawia dostępność składników pokarmowych, pozytywnie wpływa na strukturę gruzełkowatą i aktywność biologiczną oraz ogranicza straty wody.
- Temperatura gleby i powietrza – niskie temperatury obniżają efektywność pobierania przez rośliny składników pokarmowych. Natomiast zbyt wysokie hamują rozwój roślin i wykorzystanie przez nie już pobranych makro- i mikroelementów. Dodatkowo, wyższe temperatury również przyczyniają się do szybszego rozkładu materii organicznej w glebie i uwalniania z niej składników mineralnych. W ten sposób prowadzą do spadku zawartości węgla organicznego.
- Struktura gleby, porowatość, wilgotność i uziarnienie – gleby o dobrej strukturze, bogate w próchnicę i koloidy, cechują się korzystnymi właściwościami wodnymi, niezbędnymi dla prawidłowego funkcjonowania roślin.
Co oznacza zmęczenie gleby?
Obniżenie żyzności gleby skutkuje jej zmęczeniem. Zmęczenie gleby to niekorzystne zjawisko, które polega na obniżeniu jej zdolności do zapewnienia optymalnych warunków wzrostu roślin. W wyniku czego rośliny słabiej rosną oraz wydają gorszej jakości plony. Są również bardziej podatne na choroby.
Stopień zjawiska zmęczenia gleby może być różny i występuje nawet przy regularnym nawożeniu i nawadnianiu upraw. Wraz ze spadkiem żyzności pogarszają się warunki powietrzno-wodne w glebie, co stanowi dodatkowe zagrożenie dla prawidłowego rozwoju roślin uprawnych. Niekorzystne pH gleby, obniżone tempo rozkładu resztek pożniwnych oraz nawozów organicznych pogarsza możliwość penetracji przez korzenie profilu glebowego. Do zmęczenia gleby przyczynia się również nadmierne nagromadzenie w niej patogenów, takich jak bakterie oraz szkodniki.
Jak poprawić żyzność gleby?
Sposoby na poprawę żyzności gleby
- Przestrzeganie zasad płodozmianu. Zawężenie płodozmianu skutkuje zwiększonym zapotrzebowaniem na nawozy sztuczne i środki ochrony roślin. Ponadto przyczynia się do ubytku próchnicy, spadku aktywności biologicznej gleby, nasilonej erozji, namnażania agrofagów oraz obniżenia pH gleby.
- Stosowanie nawozów organicznych, takich jak nawozy zielone i obornik. Nawozy organiczne stanowią ważne źródło materii organicznej niezbędnej do odbudowy ubytków próchnicy w glebie.
- Stosowanie nawozów naturalnych, takich jak wapno nawozowe oraz mączka bazaltowa. Wapnowanie gleby jest jedynym skutecznym sposobem umożliwiającym wyjście gleby z zakwaszenia i doprowadzenia jej pH do optymalnego poziomu. Dodatkowo mączka bazaltowa dostarcza szeregu niezbędnych makro- i mikroelementów.
Sprawdź nawozy naturalne najwyższej jakości > POLCALC
Zobacz jaki jest wpływ wapnia i zabiegu wapnowania na plonowanie roślin
Żyzna gleba – wapnowanie gleby, jako sposób poprawy jakości gleby
Zakwaszenie gleb przyspiesza wymywanie składników pokarmowych w głąb profilu glebowego i ogranicza aktywność mikroorganizmów uczestniczących w przemianach materii organicznej. Dodatkowo, pogarsza strukturę gleby oraz utrudnia roślinom pobieranie i wykorzystanie składników odżywczych. Dlatego wapnowanie jest niezbędnym zabiegiem agrotechnicznym w każdym gospodarstwie, które przyczynia się do poprawy pH, a tym samym jakości gleby.
Podstawy wapnowania – dowiedz się więcej.
W celu efektywnego zobojętnienia pH gleby, konieczne jest wybranie odpowiedniego nawozu, uwzględniającego specyfikę danego rodzaju gleby, jak również zastosowanie właściwej metody jego aplikacji. Dawkowanie nawozów oraz termin ich stosowania są uzależnione od typu gleby, wyników analizy pH w terenie oraz specyficznych potrzeb roślin, które mają być na niej uprawiane. Optymalnym terminem wapnowania jest okres jesienny lub wiosenny.
Jesienią wapnowanie przeprowadza się głównie po zbiorze plonów lub przed zimową uprawą roli. Wczesną wiosną zabieg wapnowania jest szczególnie wskazany w sytuacji, gdy analiza pH gleby ujawnia silne zakwaszenie, które utrudnia roślinom przyswajanie składników pokarmowych. W takich przypadkach najlepsze efekty przynosi zastosowanie granulowanego wapna węglanowego Polcalc III GENERACJI <<< SPRAWDŹ. POLCALC III GENERACJI dzięki swojej formie można wygodnie aplikować przy użyciu standardowych rozsiewaczy rolniczych.
Polcalc III GENERACJI cechuje się wysoką reaktywnością, a co za tym idzie błyskawicznym działaniem. Natomiast zastosowanie mączki bazaltowej, takiej jak BIOBAZALT <<< SPRAWDŹ, ma działanie bardziej stopniowe ze względu na wolniejsze uwalnianie i rozprowadzanie jej składników w glebie. BIOBAZALT może być wykorzystywany jako nawóz wzbogacający glebę w makro- i mikroelementy. Znajduje także zastosowanie w rolnictwie ekologicznym do ochrony upraw przed niektórymi szkodnikami. Dodatkowo mączka bazaltowa wspomaga rewitalizację gleby, poprawiając jej pH, strukturę i żyzność.
Bibliografia:
Rusnak Józef, Jak poprawić żyzność gleby? Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, 2017.
