Opublikowano: 2023-08-29 /
Data ostatniej aktualizacji: 2025-07-27
Wapnowanie w uprawie rzepaku to kluczowy zabieg poprawiający odczyn gleby i przyswajalność składników pokarmowych – sprawdź, jak robić to skutecznie.
Zawartość wapnia w skorupie ziemskiej wynosi około 3,6 proc. jej masy i jest znacznie wyższa niż zawartość potasu, magnezu oraz fosforu. Pierwiastek ten jest dominującym kationem zarówno w kompleksie sorpcyjnym, jak i roztworze glebowym gleb uprawnych. Ilość wapnia wymiennie związanego przez kompleks sorpcyjny gleby wynosi około 60-80 proc. ogólnej jego pojemności (Wójcik 1998).
Nawet na glebach bardzo kwaśnych stopień wysycenia kompleksu sorpcyjnego przez jony wapnia waha się w granicach 10-30 proc. (Barber 1995; Wójcik 1998). Wapnowanie takich gleb jest jednym z najważniejszych zabiegów agrotechnicznych. Zabieg ten przyczynia się do wzrostu odczynu (pH) gleby, a jednocześnie stanowi ważny sposób dostarczania wapnia roślinom szczególnie wymagającym – takim jak rzepak.
Spis treści
Rola wapnia i wapnowania w uprawie rzepaku
Rzepak zalicza się do roślin szczególnie wrażliwych na niedobór wapnia. Na plantacjach, gdzie występują jego braki w okresie kwitnienia, obserwuje się zawijanie się łodyg tuż pod kwiatostanem ku dołowi, co daje efekt zwiędniętej rośliny.
Wykazano, że rzepak do wyprodukowania 3 ton nasion wraz z plonem ubocznym pobiera z gleby około 124 kg Ca·ha⁻¹, czyli tylko nieznacznie mniej niż potasu (153 kg K·ha⁻¹) i kilkukrotnie więcej niż fosforu, którego pobranie kształtuje się na poziomie 30 kg P·ha⁻¹.
Tab. 1. Średnie pobranie składników pokarmowych z plonem głównym wybranych gatunków roślin uprawnych wraz z odpowiednią ilością plonu pobocznego (Kocoń 2012).
Wrażliwość rzepaku na zakwaszenie gleby
Jak wykazały liczne badania, rzepak ozimy jest szczególnie wrażliwy na kwaśny odczyn gleby. Niskie pH prowadzi do słabego rozwoju systemu korzeniowego, deformacji stożków wzrostu oraz obumierania włośników w wyniku działania wolnych jonów glinu.
Z tego względu rzepak powinien być uprawiany na glebach średnich o pH co najmniej 6,0 oraz ciężkich – o pH 7,1. Odpowiedni odczyn gleby umożliwia roślinie zbudowanie mocnego systemu korzeniowego, który poprawia zimotrwałość oraz zwiększa odporność na suszę i choroby. Dobrze rozwinięty system korzeniowy zapewnia także lepsze pobieranie azotu, fosforu, potasu, magnezu i innych niezbędnych pierwiastków.
Wapnowanie pod przedplon i pożniwne – praktyczne wskazówki
Przy niskim pH gleby (poniżej 5,7) nawet bardzo wysokie nawożenie mineralne nie pokryje potrzeb pokarmowych rzepaku, ponieważ zastosowane składniki ulegają uwstecznieniu. Dlatego nawozy wapniowe powinny być stosowane już pod roślinę przedplonową, w ramach przygotowania stanowiska pod rzepak.
Jeżeli wapnowanie nie zostało wykonane w tym okresie, należy zastosować wapno sypkie, takie jak Kujawit lub Radkowit (wapno węglanowe z magnezem) natychmiast po zbiorze rośliny przedplonowej. Wapno należy dokładnie wymieszać z glebą na głębokość 15-20 cm.
Pogłówne wapnowanie rzepaku – kiedy i czym
Jeżeli mimo wcześniejszego wapnowania odczyn gleby nadal pozostaje poniżej pH 6,0, zaleca się pogłówne zastosowanie granulowanego wapna węglanowego np. Polcalc III Generacji® w dawce około 500 do 1000 kg∙ha⁻¹. Zabieg ten należy wykonać nie później niż do końca pierwszej dekady listopada.
W przypadku, gdy dodatkowo stwierdzono niską zawartość magnezu w glebie, należy zastosować granulowane wapno z magnezem, np. Polcalc Magnez Plus, w analogicznej dawce 500 do 1000 kg∙ha⁻¹.
Awaryjne wapnowanie zimą i wczesną wiosną
Dopuszczalne jest wapnowanie gleb zimą lub wczesną wiosną, jednak zabieg ten powinien być traktowany jako awaryjny i ostateczny – pełni wówczas funkcję ratunkową dla plonu. Zastosowanie wapna w tym okresie wydłuża czas kontaktu nawozu z glebą, a użycie ciężkiego sprzętu nie powoduje nadmiernego ugniatania i degradacji jej struktury.
Warunkiem jest jednak brak spływów wiosennych oraz równa powierzchnia pola. W okresie zimy i przedwiośnia należy stosować wapno węglanowe granulowane Polcalc III Generacji®. Choć zimowe wapnowanie nie powoduje spektakularnego wzrostu pH, dostarcza roślinom wapnia niezbędnego do ich wzrostu i rozwoju.
Pogłówne wapnowanie rzepaku wiosną – warunki i terminy
Wyjątkowo wiosną, gdy gleba ma kwaśny odczyn lub rzepak wykazuje wyraźne objawy niedoboru wapnia takie jak zahamowany wzrost czy słabe ukorzenienie – można zastosować pogłównie granulowane wapno węglanowe Polcalc III Generacji® w dawce około 500 do 1000 kg∙ha⁻¹.
Zabieg ten należy wykonać najpóźniej na 3 tygodnie przed ruszeniem wegetacji, jednak nie później niż do końca pierwszej dekady lutego.
Wpływ wapnowania na plon i opłacalność uprawy rzepaku
Prawidłowo wykonane wapnowanie rzepaku uprawianego na glebach o niewłaściwym odczynie może zwiększyć plon nasion nawet o 10-20 proc. Uwzględniając ceny skupu nasion rzepaku z dnia 14.08.2023 r., obliczono, że zabieg ten zwiększa opłacalność uprawy o 609 do 1218 zł∙ha⁻¹.
Gdzie kupić wapno Polcalc lub Radkowit?
Granulowane wapna węglanowe Polcalc III Generacji® i Polcalc Magnez Plus oraz wapna sypkie, takie jak Kujawit i Radkowit są dostępne u naszych dystrybutorów na terenie całej Polski. W celu uzyskania informacji o najbliższym dystrybutorze prosimy o kontakt telefoniczny: 880-880-801 lub skorzystanie z wyszukiwarki zamieszczonej na naszej stronie internetowej.
FAQ – wapnowanie a uprawa rzepaku
Dlaczego wapń jest tak ważny w uprawie rzepaku?
Wapń wpływa na rozwój korzeni rzepaku, zwiększa odporność na suszę i choroby, a jego niedobór powoduje deformacje łodyg i ogranicza plonowanie. Rzepak pobiera go niemal tyle co potasu, a kilkukrotnie więcej niż fosforu.
Jaki odczyn gleby jest optymalny dla rzepaku?
Rzepak najlepiej rośnie na glebach średnich o pH ≥ 6,0 i ciężkich o pH ≥ 7,1. Kwaśne gleby ograniczają rozwój korzeni, zwiększają toksyczność glinu i obniżają pobieranie składników pokarmowych.
Kiedy najlepiej wykonać wapnowanie pod rzepak?
Najlepiej przeprowadzić wapnowanie pod roślinę przedplonową lub bezpośrednio po jej zbiorze. Wapno sypkie, np. Kujawit lub Radkowit, należy wymieszać z glebą na głębokość 15-20 cm.
Czy można wapnować pogłównie rzepak?
Tak, przy niskim pH można pogłównie stosować granulowane wapno węglanowe Polcalc III Generacji® lub Polcalc Magnez Plus w dawce 500-1000 kg∙ha⁻¹, najlepiej do końca pierwszej dekady listopada.
Czy wapnowanie zimą lub wiosną ma sens?
Tak, ale tylko awaryjnie. Wapnowanie zimą (na płaskich polach) lub wczesną wiosną może dostarczyć roślinom wapnia i nie ugniata gleby, choć nie zmienia odczynu gwałtownie. Stosuj tylko wapno granulowane.
Kiedy najpóźniej można pogłównie wapnować rzepak wiosną?
W wyjątkowych przypadkach – do końca pierwszej dekady lutego, najpóźniej 3 tygodnie przed ruszeniem wegetacji. Dotyczy to sytuacji z objawami niedoboru wapnia lub bardzo niskim pH gleby.
Czy wapnowanie wpływa na opłacalność uprawy rzepaku?
Tak. Właściwie przeprowadzony zabieg może zwiększyć plon nasion o 10-20 proc. i poprawić wynik finansowy uprawy o 609-1218 zł na hektarze (wg cen z 2023 roku).
Autor wpisu
Polcalc to uznana i solidna marka nawozów wapniowych. Od 2009 roku wspieramy rolników w osiąganiu lepszych plonów, oferując innowacyjne produkty i dzieląc się wiedzą opartą na doświadczeniu w terenie. Nasze rozwiązania łączą najwyższą skuteczność z nowoczesną technologią, tym samym pomagamy dbać o żyzność gleby i opłacalność upraw.
