Wapnowanie gleby stanowi jeden z podstawowych i najważniejszych zabiegów agrotechnicznych, bez których trudno wyobrazić sobie wysokiej jakości obfite plony. Nawozy wapniowe, w przeciwieństwie do nawozów NPK, tylko w niewielkim stopniu stanowią źródło składników pokarmowych dla roślin uprawnych. Dlaczego więc wapnowanie gleby jest tak istotne?
Dlaczego wapnowanie gleby jest takie ważne?
Celem stosowania nawozów wapniowych jest przede wszystkich poprawa pH gleby. Co za tym idzie?
- Zmniejszenie negatywnego wpływu mobilności pierwiastków, które w podwyższonych stężeniach stają się szkodliwe. Aktywny chemicznie glin (Al) wykazuje toksyczne działanie między innymi w stosunku do buraków, gorczycy, jęczmienia, koniczyny i pszenicy. Oprócz tego, na glebach kwaśnych, wysoką szkodliwość dla roślin wykazuje również mangan (Mn).
- Zwiększenie dostępności makro- oraz mikroelementów dla roślin. Wraz ze wzrostem pH gleby wzrasta dostępność N, P, K, Ca, Mg, Mo i B oraz spada przyswajalność metali ciężkich – Cu, Fe, Zn i Mn. Najlepsza dostępność składników pokarmowych występuje w glebach o odczynie pH od 5,6 do 7,0. Dlatego ten zakres pH jest najbardziej optymalny dla większości upraw.
- Wzrost aktywności mikrobiologicznej gleby. Najwyższą aktywność mikroorganizmów obserwuje się w glebach o odczynie od obojętnego do lekko zasadowego. Kwaśny odczyn gleby znacząco spowalnia przebieg procesów mineralizacji i humifikacji materii organicznej. Spada szybkość rozkładu organicznych związków C, N, P, K i S, przez co zasobność i produktywność gleb ulega obniżeniu.
- Poprawa struktury gleby. Wskutek zachodzących procesów chemicznych w glebie powstają agregaty glebowe, tworzące gruzełkowatą strukturę o różnej wielkości por, co korzystnie wpływa na retencję wody.
Przeczytaj więcej o tym, jaki jest wpływ wapnia i wapnowania gleby na plonowanie roślin.
Czy wapnowanie gleby jest wskazane dla każdej uprawy?
Zapewnienie optymalnych warunków życiowych roślinom uprawnym, w tym uregulowanie odczynu gleby zgodnie z ich specyficznymi wymaganiami, jest niezbędne do ich prawidłowego rozwoju i uzyskania wysokiego plonu o odpowiednich parametrach jakościowych.
Przyjmuje się, że dla większości upraw optymalne pH gleby mieści się w zakresie od 5,6–7,0.
Roślinami najmniej wrażliwymi na odczyn gleby są łubin żółty i żyto (tab.1). Największą wrażliwością na odczyn gleby odznaczają się kukurydza i buraki. Dlatego buraki i kukurydza reagują bardzo silnie na wapnowanie, które może prowadzić do wzrostu plonu nawet 25 proc.
Wzrostem plonowania o 15 proc. po wykonaniu zabiegu wapnowania odznaczają się pszenica, rzepak oraz jęczmień (Ochwal i in., 2021). Odpowiedni odczyn gleby umożliwia roślinom uprawnym wykorzystanie składników pokarmowych zarówno z rezerw glebowych oraz nawozów.
Tabela 1. Zakres optymalnego pH gleby dla wybranych gatunków roślin uprawnych (Grzebisz i in., 2005)
| Gatunek rośliny uprawnej | Odczyn gleby |
| Łubin żółty | 4,0-6,0 |
| Żyto | 4,0-6,5 |
| Ziemniak | 4,0-6,5 |
| Owies | 4,5-6,0 |
| Pszenżyto | 5,0-7,0 |
| Kukurydza | 5,5-7,0 |
| Pszenica | 5,5-7,5 |
| Rzepak | 5,5-7,5 |
| Jęczmień | 6,0-7,5 |
| Burak cukrowy | 6,0-7,5 |
Jakie są metody wapnowania gleby?
Wapnowanie gleby ma na celu długotrwałą poprawę właściwości gleby. Na glebach kwaśnych, pierwszy zabieg wapnowania, ma charakter melioracyjny. Polega on na zastosowaniu wysokich dawek wapna nawozowego, które powodują zmianę odczynu gleby o co najmniej jedną jednostkę. Wpływa to korzystnie na właściwości chemiczne gleby. Wykonywane w późniejszym terminie zabiegi wapnowania mają charakter zapobiegawczy i z powodu wyjściowo wyższego pH gleby, stosuje się niższe dawki wapna.
Jak efektywnie zobojętnić pH gleby?
Aby efektywnie zobojętnić pH gleby, należy dobrać odpowiedni nawóz, z uwzględnieniem rodzaju gleby. Istotny jest również umiejętny sposób jego aplikacji. Wapno tlenkowe preferowane jest na glebach cięższych, które odznaczają się dużą zdolnością buforową i nie występuje niebezpieczeństwo zbyt gwałtownego podniesienia pH (Hołubowicz-Kliza i in., 2021). Z kolei wapno węglanowe, z powodu łagodniejszego działania, zalecane jest na glebach piaszczystych.
Wapno granulowane sposób na szybkie odkwaszanie gleby
Zabieg wapnowania wykonuje się zwykle co 2–3 lata. Określenie właściwego terminu i poziomu tego zabiegu wymaga przeprowadzenia starannej analizy pH w terenie oraz dostosowania dawki wapna do specyficznych potrzeb danej grupy roślin. W polskich warunkach wapnowanie przeprowadza się najczęściej w okresie jesiennym, po zbiorze plonów lub przed zimową uprawą roli.
Każda aplikacja nawozu wapniowego musi być zgodna z wytycznymi producenta. Granulowane wapno węglanowe POLCALC III GENERACJI® << SPRAWDŹ, podobnie jak inne nawozy granulowe, można aplikować przy pomocy standardowych rozsiewaczy rolniczych. POLCALC III GENERACJI może być stosowany pogłównie, posiewnie lub przedsiewnie pod agregat. Nie zaleca się wysiewania tego typu nawozów pod orkę. Lepszym rozwiązaniem jest równomierne rozsianie go na powierzchni pola, gdzie ulegnie on stopniowemu rozkładowi i przesączy do głębszych warstw gleby.
Bibliografia
- Grzebisz W., Szczepaniak W., Diatta J .B. (2005). ABC wapnowania gleb uprawnych. Wydawnictwo Prodruk.
- Hołubowicz-Kliza, G., Jadczyszyn, T.,Sułek, A. (2021). Poradnik wapnowania gleb gruntów ornych. Wydawnictwo IUNG-PIB.
- Ochwal P., Kosiec M., Janiec A. (2021). Regeneracja środowiska gleb poprzez ich wapnowanie. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie.
