Wapno granulowane w uprawie zbóż

Wapno granulowane w uprawie zbóż to wygodne rozwiązanie, umożliwiające precyzyjną aplikację wapnia i stopniowe jego uwalnianie w głąb profilu glebowego. Jego zastosowanie korzystnie wpływa na pH gleby oraz dostępność składników pokarmowych dla roślin. Wapno granulowane jest szczególnie zalecane na glebach kwaśnych, gdzie optymalne pH jest kluczowe dla prawidłowego wzrostu i rozwoju zbóż.

Wrażliwość zbóż na pH gleby – czy wapno granulowane w uprawie zbóż jest potrzebne?

Polska, po Niemczech i Francji, jest trzecim największym producentem zbóż w Unii Europejskiej. Zgodnie z danymi pochodzącymi z Głównego Urzędu Statystycznego w 2024 roku zbiory zbóż w Polsce wyniosły 35,0 mln ton, zaś powierzchnia ich upraw 7,1 mln ha. Najchętniej uprawianym zbożem była pszenica ozima, której areał upraw wyniósł 2,4 mln ha zaś plon całkowity 11,7 mln ton. Na drugim miejscu pod względem areału znalazło się pszenżyto, z powierzchnią 1,1 mln ha upraw i całkowitym plonem 5,1 mln ton.

Zboża wykazują zróżnicowana wrażliwość na zakwaszenie. Do gatunków najsilniej reagujących na niskie pH gleby należą pszenica, jęczmień oraz kukurydza (Hołubowicz-Kliza i in., 2011). Z kolei najmniejszą wrażliwością odznacza się żyto. Uprawa zbóż o bardzo wysokiej wrażliwości na niedobór wapnia w znaczący sposób ogranicza ich potencjał plonowania. W warunkach niskiego pH gleby obserwuje się podwyższone stężenie jonów glinu i manganu, które powodują zahamowanie rozwoju systemu korzeniowego oraz zmniejszają produkcyjność kłosa (Noworolnik, 2015).

Wapno granulowane w uprawie zbóż – dlaczego warto stosować?

Wapń jest jednym z kluczowych pierwiastków niezbędnych w nawożeniu. W roślinach pełni zarówno rolę strukturalną, budując m.in. ściany komórkowe, jak i funkcję uniwersalnego przekaźnika informacji. Pszenica ozima z plonem głównym pobiera ok. 22 kg Ca/ha, z kolei kukurydza ok. 40 kg Ca/ha. Dodatkowo, zastosowane wapno granulowane w uprawie zbóż korzystnie wpływa na strukturę gleby oraz retencję wody, zwiększenie dostępności makro- oraz mikroelementów dla roślin oraz powoduje wzrost aktywności mikrobiologicznej gleby.

Uregulowanie odczynu gleby zgodnie ze specyficznymi wymaganiami danej grupy roślin uprawnych pozwala na zapewnienie im optymalnych warunków życiowych niezbędnych do uzyskania wysokiego plonu o odpowiednich parametrach jakościowych. Jak podaje Nicia i in. (2022) uregulowanie odczynu gleby poprzez wapnowanie powoduje wzrost plonowania kukurydzy o nawet 25 proc., z kolei w przypadku pszenicy i jęczmienia zwyżka ta wynosi ok. 15 proc. Z kolei Deja i Rymarczyk (2018) podają, że zwyżka plonu ziarna kukurydzy w wyniku wapnowania może wynosić 33-70 proc., zaś pszenicy i jęczmienia 15–30 proc. Z kolei zastosowanie wapna magnezowego może spowodować dalszy wzrost plonu o co najmniej 10–15 proc. na skutek uzupełnienia niedoborów tego składnika. Jak podają Pietr i Krysztoforski (2022) nawet w przypadku upraw zbóż o niskim stopniu wrażliwości na niedobór wapnia zastosowanie racjonalnego programu wapnowania powoduje około 7 proc. wzrost wielkości plonów.

Zastosowanie racjonalnego programu wapnowania, opartego na tabeli wapnowania upraw w systemie Polcalc III Generacji (tab.1), poprzez coroczne systematyczne dostarczanie niezbędnych dawek wapnia, pozwala na utrzymanie optymalnego pH gleby, zabiega jej zmęczeniu i umożliwia uzyskanie wyższych i bardziej wyrównanych plonów.

Tabela wapnowania – jakie dawki wapna granulowanego stosować dla poszczególnych zbóż?

Tabela 1 Tabela wapnowania wybranych upraw w systemie POLCALC

Kiedy najlepiej wapnować glebę pod zboża? Praktyczne wskazówki

Wapnowanie gleb pod uprawy zbóż najlepiej wykonywać jesienią. Ustalając termin zabiegu należy pamiętać o zachowaniu odstępu pomiędzy zastosowaniem nawozów wapniowych, a azotowych i fosforowych. Ich wzajemna interakcja przyczynia się do powstawania niepotrzebnych strat azotu i fosforu, a co za tym idzie podnoszenia kosztów produkcji. Wskazane jest aby pomiędzy wapnowaniem, a zastosowaniem nawozów azotowych i fosforowych zachować odstęp wynoszący od 4 do 8 tygodni.

W przypadku jesiennego wapnowania gleby korzystne jest zastosowanie wapna granulowanego Polcalc III Generacji®. Nawóz ten może być stosowany od momentu jesiennych wschodów, aż do początku listopada. W przypadku, gdy oprócz niedoboru wapnia występuje również niedobór magnezu, zaleca się aplikację wapna magnezowego, takiego jak Polcalc Magznez Plus.

FAQ – Uprawa zbóż z użyciem wapna granulowanego

Bibliografia:

Główny Urząd Statystyczny. (2024). Wynikowy szacunek głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych w 2024 r. stat.gov.pl

Hołubowicz-Kliza, G., Jadczyszyn, T.,Sułek, A. (2021). Poradnik wapnowania gleb gruntów ornych. Wydawnictwo IUNG-PIB.

Nicia P., Paluch Ł., Pijanowski J. M., Zadrożny P., Płonka A. D. M., Janus J., Dacko M., Janus J., Kowalik T., Wojewodzic, T. (2022). Kwasowość gleb i stan nawożenia wapniowego w Polsce w świetle wyników Powszechnego Spisu Rolnego 2020–konsekwencje środowiskowe i ekonomiczne. Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, ekspertyza wykonana w ramach operacji „Możliwości i bariery wykorzystania wapnowania gleb do poprawy efektywności ekonomicznej produkcji rolnej oraz ograniczenia eutrofizacji wód powierzchniowych”(umowa nr: KSOW/6/2022/079). Kraków.

Noworolnik K. (2015). Warunki glebowe a plonowanie zbóż i ich współdziałania z czynnikami agrotechnicznymi. Studia i Raporty IUNG-PIB, 44(18), 119-134.

Pietr S., Krysztoforsk, M. (2022). Krajowy raport o stanie gruntów rolnych w Polsce: zakwaszenie gleb oraz ich regeneracja poprzez wapnowanie – stan obecny i propozycje systemowych rozwiązań (Wydanie II). Kraków.