Jak należy nawozić jęczmień ozimy?
Trzeba bardzo starannie podchodzić do nawożenia jęczmienia ozimego. Roślina ta dużo słabiej rozwija swój system korzeniowy, przez co gorzej pobiera wodę i składniki odżywcze z ziemi.
Podstawową kwestię stanowi odpowiednie przygotowanie jesienią gleby do uprawy jęczmienia ozimego. Najważniejsze jest prawidłowe wyregulowanie jej odczynu, który powinien mieścić się w przedziale pH od 6,0 do 7,5. Kiedy pH jest zbyt niskie, jęczmień ozimy ma niedobór przyswajalnego magnezu.
Dodatkowo rośliny mają utrudnione hartowanie i źle reagują na toksyczne oddziaływanie jonów glinu w glebie. Dlatego niezbędne jest już na samym początku przeprowadzenie wapnowania pola uprawnego.
Od wapnowania gleby do zastosowania kolejnych nawozów powinno minąć 4 tygodnie. Na dwa tygodnie przed siewem roślin należy wykonać orkę siewną, by zdążyła ona odleżeć. To też odpowiedni czas na zasilenie pola fosforem i potasem.
Wymagania pokarmowe jęczmienia ozimego dla osiągnięcia plonu 1 tony ziarna i odpowiedniej do tego masy słomy wynoszą w przybliżeniu:
- 23–26 kg azotu;
- 11 kg fosforu;
- 22 kg potasu;
- 7 kg wapnia;
- 4,5 kg magnezu;
- 3,5 kg siarki;
- 5 g boru;
- 9 g miedzi;
- 260 g żelaza;
- 70 g manganu;
- 0,7 g molibdenu;
- 60 g cynku.
Nawożenie jęczmienia ozimego fosforem i potasem
Jęczmień ozimy to roślina, która jest niezwykle wrażliwa na niedobór fosforu. Nie najlepiej znosi również niedobór potasu. Zalecane dawkowanie tych pierwiastków wynosi:
- dla fosforu około 50–90 kg/ha P2O5;
- dla potasu około 60–120 kg/ha K2O.
Najlepszym czasem na podanie nawozów fosforowo-potasowych jest orka siewna wykonywana 2–3 tygodnie przed planowanym siewem jęczmienia ozimego.
Fosfor pomaga jęczmieniowi ozimemu w prawidłowym rozwijaniu systemu korzeniowego. Dzięki temu roślina może lepiej zaopatrzyć się w wodę i składniki odżywcze. Pierwiastek ten sprzyja także lepszemu kwitnieniu i wyziarnianiu się kłosów, co pozwala osiągnąć wyższe plony.
Potas pełni istotną funkcję w odżywianiu jęczmienia ozimego. Dba o gospodarkę wodną rośliny, dzięki czemu poprawia jej odporność na suszę. Wpływa na zagęszczenie się soków komórkowych, co przekłada się na lepsze zimowanie zboża. Poprawia też efektywność nawożenia azotem.
Dobierając dawkę nawozu fosforowego i potasowego, należy wziąć pod uwagę wyniki badania gleby. Na ich podstawie określa się zawartość tych pierwiastków, która może być zmienna ze względu na resztki pożniwne czy pozostałości nawozów.
Nawożenie azotem jęczmienia ozimego
Nawożenie azotem jęczmienia ozimego powinno się odbywać w dwóch lub trzech dawkach. Jeżeli gleba nie jest zbyt zasobna w azot i przedplon był słaby, można podać w okresie przedsiewnym nie więcej niż 20 kg azotu na hektar. Jeśli gleba jest zasobna w azot, dawka jesienna może zostać pominięta. Zbyt duża ilość tego pierwiastka w początkowej fazie wzrostu rośliny mogłaby przyczynić się do zmniejszenia jej odporności na mrozy i uniemożliwić przetrwanie zimy. W uprawie jęczmienia ozimego nawożenie azotem stosuje się przede wszystkim na wiosnę. Należy je podać w dwóch dawkach. Pierwsze zasilenie azotem powinno mieć miejsce, zanim rozpocznie się wegetacja rośliny – przyjmuje się, że prawidłowa dawka to około 40–60 kg azotu na hektar. Drugie nawożenie pola jęczmienia ozimego należy przeprowadzić, gdy roślina jest w fazie strzelania w źdźbło. W tym przypadku dawka wynosi od 50 do 70 kg azotu na hektar.
Dolistne dokarmianie jęczmienia ozimego mikroelementami
Na prawidłowy rozwój jęczmienia ozimego ma wpływ również dostarczenie mu mikroelementów, których niedobór może spowodować obniżenie plonowania. Najlepiej jest to zrobić dolistnie w formie nawozu chelatowego, w trzech dawkach. Pierwsza z nich powinna być dostarczona jesienią, druga pod koniec fazy krzewienia, a trzecia – w fazie kłoszenia się rośliny. Dobrą praktyką jest dodanie od nawozu z mikroelementami 15% mocznika, który poprawia pozytywne efekty całego zabiegu.
Jęczmień ozimy bardzo źle znosi niedobory mikroelementów takich jak miedź, mangan, molibden, a także cynk. Dzięki miedzi jest w stanie zawiązywać ziarna w kłosie. Pierwiastek ten wpływa również na sztywność źdźbła i mechaniczną wytrzymałość rośliny. Dzięki niemu zboże ma większą odporność na porażenia chorobami grzybiczymi. Mangan zwiększa odporność rośliny na suszę, a także ułatwia przetrwanie zimy. Pomaga w syntezie białek i wspiera produkcję chlorofilu. Dzięki molibdenowi jęczmień ozimy lepiej wykorzystuje dostarczany mu azot. Poprawia się także przemiana tego pierwiastka. Cynk jest składnikiem wielu enzymów w jęczmieniu ozimym. Wspiera poprawne funkcjonowanie fizjologiczne rośliny.
Wapnowanie pola pod jęczmień ozimy
Tak jak już wcześniej wspomniano, jęczmień ozimy jest rośliną bardzo wrażliwą na zakwaszenie gleby. Najlepsze plony osiąga przy pH od 6,0 do 7,5. Przy kwaśnej glebie rośliny mają problem z zahartowaniem się i gorzej zimują. Kwaśne gleby są związane nie tylko z niedoborem wapnia, ale również magnezu. Dlatego najlepiej nawożenie opierać na wynikach badań laboratoryjnych gleby, aby wiedzieć, czy konieczne jest dostarczenie tylko nawozu wapniowego, czy raczej wapniowo-magnezowego.
Zabieg wapnowania pola uprawnego pod jęczmień ozimy należy wykonać najlepiej po zebraniu przedplonu, zanim wykona się podorywkę. Wysokość dawki nawozu wapniowego lub wapniowo-magnezowego trzeba ustalić na podstawie aktualnych badań pH gleby. Zalecamy dla jęczmienia ozimego użycie dawki od 500 do 1000 kg na hektar.
Wartymi uwagi nawozami wapniowymi i wapniowo-magnezowymi są Polcalc III Generacji i SuperMag. Oba nawozy można wysiewać agregatem uprawowo-siewnym, a także pogłównie. Powstają z ekologicznych składników, nie używa się do ich produkcji sklejaczy, tylko wody. Są dobrze przyswajalne w glebie i szybko ją odkwaszają, co jest niezwykle ważne w uprawie jęczmienia ozimego.
Zabiegi agrotechniczne na polu jęczmienia ozimego
Kiedy z pola zostanie zebrana roślina stanowiąca przedplon jęczmienia ozimego, należy zrobić podorywkę i zabronować glebę, aby zapobiec jej przesuszaniu. W ten sposób chwasty zostaną pobudzone do wykiełkowania. Po mniej więcej 10 dniach należy ponownie zabronować pole, by zniszczyć pojawiające się chwasty. Na dwa tygodnie przed planowanym siewem jęczmienia ozimego trzeba wykonać orkę siewną. Jęczmień ozimy potrzebuje ziemi, która odleżała, bo dzięki temu będzie lepiej zimował.
Ochrona jęczmienia ozimego przed chorobami
W uprawie tego zboża konieczne jest dbanie o ochronę roślin przed chorobami i szkodnikami. Do najpopularniejszych chorób jęczmienia ozimego należą:
- żółta wirusowa karłowatość jęczmienia, którą przenoszą mszyce,
- pleśń śniegowa,
- pasiastość liści jęczmienia,
- plamistość siatkowa jęczmienia.
Najlepszymi metodami zwalczania wyżej wymienionych chorób są środki ochrony roślin i częste kontrole uprawy. W ten sposób można jak najszybciej podjąć działania zaradcze.
Po czym nie należy siać jęczmienia ozimego?
Jęczmień ozimy dobrze rośnie na glebach, na których były wcześniej uprawiane: rzepak ozimy, ziemniaki, groch, rośliny strączkowe na zielonkę lub susz, mieszanki wyki z żytem. Jęczmienia ozimego nie powinno się uprawiać po pszenicy lub jęczmieniu. Jeżeli ma posłużyć do celów browarnych, to nie należy jego uprawy poprzedzać roślinami motylkowymi i strączkowymi.
