Co to jest płodozmian?
Płodozmian warzyw to nic innego jak sadzenie w określonej kolejności, na tej samej grządce, roślin warzywnych pochodzących z różnych rodzin. Dzięki temu poprawia się plonowanie warzyw. Mają one lepszy wzrost i ograniczone zostaje przenoszenie chorób i szkodników, które atakują z reguły określoną grupę roślin. Płodozmian to naturalny sposób na zdrowe i smaczne warzywa. Dodatkowo pozwala wyeliminować choroby takie jak: biała zgnilizna cebuli, kiła kapusty, mątwiki korzeniowe czy zgorzel podstawy łodygi w warzywach strączkowych.
Kiedy na jednej grządce uprawiane są po sobie cały czas te same gatunki roślin, to ziemia ulega wyjałowieniu ze składników odżywczych, które są potrzebne danemu gatunkowi. W wyniku tego zmniejsza się w kolejnych latach plonowanie, pojawiają się szkodniki i choroby charakterystyczne dla danej grupy roślin.
Warto o tym pamiętać, gdyż poszczególne gatunki mogą mieć różne wymagania pokarmowe. Z tego powodu eksploatują glebę z różnym natężeniem i w różnych jej warstwach. Niektóre rośliny mają płytki system korzeniowy i pobierają składniki odżywcze z wierzchniej warstwy. Inne natomiast sięgają korzeniami w głąb ziemi i pozyskują składniki odżywcze z jej niższych poziomów.
Jakie warzywa sadzić po sobie?
Najlepiej ogród warzywny podzielić na cztery równe części i obsadzać je warzywami według zasady, że na poszczególnych wydzielonych fragmentach będą rosły warzywa o innych wymaganiach pokarmowych. Dzięki temu stworzymy cztery grządki:
- pierwsza dla roślin, które mają wysokie wymagania pokarmowe;
- druga dla warzyw o średnich wymaganiach pokarmowych;
- trzecia dla roślin o niskich wymaganiach pokarmowych;
- czwarta dla gatunków, które głęboko się korzenią i są przeznaczone na zielony nawóz.
Należy stosować zasadę, że w kolejnym roku na zagonie po warzywach o wysokich wymaganiach pokarmowych powinny rosnąć gatunki o średnich wymaganiach. W trzecim roku te o małych, a w czwartym – rośliny zielone przeznaczone na nawóz. Dzięki temu zagon zostanie przygotowany do obsadzenia w kolejnym roku roślinami o wysokich wymaganiach pokarmowych.
W praktyce płodozmian wygląda w ten sposób, że jesienią należy nawieźć obornikiem jedną część poletka uprawnego. Można wtedy na tej części uprawiać warzywa o wysokich wymaganiach pokarmowych, takie jak:
- warzywa z grupy kapustnych:
- kapusta czerwona;
- kapusta biała;
- kapusta włoska;
- kalafior;
- brokuł;
- warzywa z grupy dyniowatych:
- dynie;
- cukinie;
- ogórki;
- niektóre warzywa z grupy psiankowatych:
- wczesne ziemniaki;
- karłowate odmiany pomidora;
- wybrane warzywa korzeniowe:
- seler.
W kolejnym roku – drugim roku po oborniku – na tej samej części uprawianej ziemi można zasiać i zasadzić warzywa mające średnie wymagania pokarmowe. Należą do nich:
- warzywa z grupy cebulowych (jeżeli gleba jest mniej żyzna, można uprawiać je już w pierwszym roku po oborniku):
- cebula;
- por;
- czosnek;
- warzywa z grupy korzeniowych:
- burak ćwikłowy;
- pietruszka;
- późna marchew;
- warzywa z grupy psiankowatych:
- papryka;
- pomidor;
- bakłażan;
- warzywa z innych grup:
- melon;
- rzodkiew;
- brukselka.
Zgodnie z zasadami płodozmianu na tej samej części ziemi, w trzecim roku po oborniku, można uprawiać warzywa o małych wymaganiach pokarmowych. Należą do nich:
- warzywa z grupy strączkowych (niezwykle przyczyniają się do poprawy jakości i żyzności gleby, na której rosną):
- bób;
- fasola;
- groch;
- warzywa z innych grup:
- wczesna marchew;
- jednoroczne zioła;
- kalarepa;
- rzodkiewka;
- szpinak;
- sałata;
- koper.
W czwartym roku na tej samej grządce powinno się wysiać rośliny na nawóz zielony, które wzbogacą ziemię o składniki odżywcze.
Przykładowa uprawa zgodna z płodozmianem
Przeanalizujmy przykładową uprawę zgodną z płodozmianem.
Jesienią należy użyźnić grządkę obornikiem. Następnie wiosną posadzić na niej seler. Trzeba wybrać dla niego odpowiednie warunki cieplne na zagonie. Jeżeli zrobi się to zbyt szybko, roślina będzie miała tendencję do zakwitania. System korzeniowy selera jest bardzo rozwinięty i może sięgać nawet do 1,5 m w głąb ziemi. W drugim roku można na grządce posadzić rośliny na nawóz zielony. Dzięki temu w glebie zwiększy się ilość składników pokarmowych. Poprawi się także jej struktura i ilość próchnicy. W trzecim roku zagon warto obsadzić sałatą. Warzywo to ma dość wysokie wymagania pokarmowe, ale jego system korzeniowy nie jest zbyt mocno rozwinięty. W kolejnym, czyli czwartym roku na grządce można posadzić pora. Ma on silny system korzeniowy, który wrasta nawet do 50 cm w głąb ziemi.
Innym przykładem płodozmianu może być zastosowanie następujących upraw:
Należy nawieźć grządkę obornikiem i posadzić na niej ziemniaki. To warzywa, które lubią lekko kwaśny odczyn gleby i żyzne podłoże. Są doskonałym remedium na odchwaszczenie gleby. Dzięki swojemu bujnemu wzrostowi są w stanie zagłuszyć chwasty. W drugim roku na zagonie można posadzić warzywa korzeniowe. Dobrze rosną w glebie o odczynie słabo zasadowym, jeżeli więc jesienią po zakończonej uprawie ziemniaków okaże się, że jej odczyn jest zbyt kwaśny, trzeba będzie przeprowadzić zabieg wapnowania. W trzecim roku na grządce powinno się zasadzić warzywa strączkowe. Dzięki zdolności pobierania azotu z atmosfery i gromadzenia go w swoich korzeniach użyźniają glebę. Warto pamiętać, by po zbiorze fasolki czy bobu zostawić resztki roślin w glebie, dzięki czemu ziemia zostanie doskonale nawieziona pod warzywa kapustne, które powinno się posadzić na zagonie w czwartym roku płodozmianu.
