Polska jest krajem, w którym rolnictwo odgrywa ogromną rolę w gospodarce narodowej. W tym dziale gospodarki pracuje 2327300 osób, co stanowi 14,18% ogólnej liczby osób pracujących w Polsce. Osoby te w większości pracują w gospodarstwach rolnych, które zajmują 46,46% obszaru naszego kraju. Ogólna powierzchnia użytków rolnych w Polsce wynosi 14490077 ha, w tym sady zajmują aż 361965 ha. Ponad 80% sadów jest zlokalizowanych w czterech województwach tj. mazowieckim (130646 ha), lubelskim (80190 ha), łódzkim (43993 ha) i świętokrzyskim (34889 ha). We wspomnianych województwach udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych wynosi ponad 50%, przy czym ich udział jest najwyższy w województwie łódzkim 66% i mazowieckim 62% (Ryc. 1).
Ryc. 1. Stan zakwaszenia użytków rolnych w Polsce (źródło: IUNG-PIB Puławy)
Postępujące zakwaszenie gleb jest procesem naturalnym związanym z położeniem geograficznym Polski. Naturalne i związane z działalnością człowieka procesy powodują corocznie straty wapnia w glebie na poziomie co najmniej 140 kg CaO·ha-1, a w warunkach intensywnej uprawy i nawożenia, zwłaszcza azotowego, oraz w rejonach silnie zanieczyszczonych nawet powyżej 250 kg CaO·ha-1. Na neutralizację zakwaszającego działania 1 kg azotu potrzeba co najmniej 1,0-1,5 kg CaO. Z dostępnych danych statystycznych wynika, że średnio na 1 kg azotu w Polsce stosuje się 0,67 kg wapna dlatego wzrasta zakwaszenie gleb zwłaszcza intensywnie użytkowanych między innymi w uprawach sadowniczych. W glebach o pH 5,0 i niższym zwiększa się mobilność glinu, który powoduje zahamowanie wzrostu korzeni oraz działa fitotoksycznie na włośniki powodując ich zamieranie. Wpływa to niekorzystnie na transport wody i soli mineralnych z roztworu glebowego do części nadziemnych drzew i krzewów owocowych. Ponadto korzenie są bardziej podatne na zakażenie, szczególnie patogenami. Duża koncentracja glinu w roztworze glebowym hamuje pobieranie oraz transport wapnia i magnezu. Niedobór wapnia powoduje zmniejszenie plonowania sadów oraz wpływa również na pogorszenie jakości handlowej uzyskiwanych owoców. W przypadku drastycznego niedoboru wapnia na jabłkach obserwujemy gorzką plamistość podskórną, która uniemożliwia sprzedaż owoców w jakości handlowej (Fot. 1).
Fot. 1. Gorzka plamistość podskórna (autor: dr inż. P. M. Szulc)
Porażone tą chorobą owoce mogą tylko być wykorzystane w przemyśle przetwórczym, co znacząco obniża dochód uzyskany ze sprzedaży jabłek. Dlatego wapnowanie sadów ma istotne znaczenie dla sadowników. Szczególnie ważne jest prawidłowe wykonanie wapnowania gleby przed założeniem sadu. Stosuje się wówczas wapna pyliste np. Polcalc AgroLuz Calcium w dawce zgodnej z zaleceniami wydanymi w oparciu o aktualne wyniki analizy chemicznej gleby wykonane przez akredytowane laboratoria np. Okręgowe Stacje Chemiczno-Rolnicze (OSCHR). Dawka wapna Polcalc AgroLuz Calcium zależy od kategorii agronomicznej gleby i stwierdzonego odczynu (Tab. 1., Tab. 2).
Tab. 1. Maksymalne dawki nawozów wapniowych (kg·ha-1) stosowane jednorazowo w sadach i na plantacjach jagodowych według Nurzyńskiego (źródło: K. Pitura 2012)
Tab. 2. Dawki wapna na gruntach ornych w tonach CaO·ha-1 (źródło: G. Hałubowicz-Kliza 2006)
Ryc. 2. Wymagania wybranych roślin sadowniczych względem pH gleby (źródło: G. Cieśliński 2005)
Zastosowane w okresie jesiennym wapno powinno zostać dokładnie wymieszane w warstwie ornej gleby. Zabieg ten jest szczególnie ważny ponieważ w kolejnych latach po założeniu sadu nie wykonuje się orki, która na glebach ornych przywraca składniki pokarmowe wmyte do niższych warstw gleby na jej powierzchnię. Dlatego zastosowana dawka wapna Polcalc AgroLuz Calcium powinna podnieść odczyn gleby do lekko kwaśnego, a nawet obojętnego. Wspomniane odczyny są optymalne dla większości uprawianych w Polsce drzew i krzewów owocowych (Ryc. 2.).
Należy pamiętać, iż nie wolno łączyć wapnowania ze stosowaniem nawozów organicznych i mineralnych – azotowych oraz fosforowych niezależnie od terminu przeprowadzenia tego zabiegu. Przerwa pomiędzy zastosowaniem tych nawozów a wapnowaniem powinna wynosić 4 – 6 tygodni.
W kolejnych latach uprawy sadu stosujemy tylko nawożenie pogłówne w pasie herbicydowym. Wówczas należy zastosować po zbiorach owoców pogłównie węglanowe wapno granulowane Polcalc III Generacji lub w przypadku stwierdzenia niskiej zawartości magnezu w glebie granulowane węglanowe wapno magnezowe SuperMag. Wielkości zastosowanych dawek tych nawozów zależą między innymi od: rodzaju gleby, ilości opadów atmosferycznych, ilości dostarczonej wody w nawadnianiu kropelkowym, zastosowanych dawek nawozów azotowych i zebranego plonu owoców. Orientacyjne roczne dawki węglanowego wapna granulowanego Polcalc III Generacji i/lub granulowanego węglanowego wapna magnezowego SuperMag powinny wynosić około 600-1000 kg·ha-1. Wapnowanie powoduje podwyższenie odczynu gleby co przyczynia się do wzrostu przyswajalności makropierwiastków pobieranych przez rośliny oraz wzrostu aktywności biologicznej gleby. Obojętny odczyn gleby (pH 7,0) umożliwia maksymalną przyswajalność makropierwiastków przez rośliny. Wykazano jednak, że powoduje on nieco gorszą przyswajalność niektórych mikropierwiastków (Ryc. 3., Ryc. 4.).
Ryc. 3.
Efektywność pobierania makroskładników wraz ze wzrostem pH (źródło: G. Hałubowicz-Kliza 2006)
Ryc. 4.
Efektywność pobierania mikroskładników wraz ze wzrostem pH (wg. Kopcewicz i in. 2007)
Granulowane nawozy wapienne dostarczane przez Polcalc Sp. zo.o. są produkowane z rozdrobnionej maczki wapiennej – Polcalc III Generacji lub magnezowej – SuperMag, przy czym 50 % cząstek ma średnicę mniejszą niż 0,02 mm. Stopień rozdrobnienia mączki wpływa na aktywność chemiczną i szybkość rozpuszczenia w środowisku glebowym. Im więcej frakcji pylistej zawiera nawóz tym bardziej zwiększa się jego powierzchnia reakcji z roztworami glebowymi. Mączki te następnie poddane są procesowi granulacji, a uzyskane granule nawozu Polcalc III Generacj lub SuperMag mają wielkości 2–8 mm (Ryc. 5.).
Informacje o dystrybutorach granulowanych nawozów wapniowych:
Polcalc III Generacji i SuperMag mogą Państwo uzyskać telefonicznie-880-880-801
lub w Internecie pod adresem www.polcalc.pl
Ryc. 5. Wybrane właściwości granulowanych nawozów wapiennych produkowanych przez Polcalc Sp.zo.o.
